Düz Taban ve Çukur Taban Hakkında

Düztabanlık toplumda en sık görülen ortopedik sağlık sorunlarından biridir. Genellikle doğuştan oluştuğuna dair bir inanış hakim olsa da daha sonradan ayakların yapısında, herhangi bir nedenle meydana gelen değişimler sonucunda da oluşabilir. Uzmanlar geneli doğuştan olmakla birlikte, 30-40 yaşından sonra da düztabanlığın meydana gelebileceğini söylemektedir. İleri yaşlarda meydana gelen düztabanlık daha çok eklem hastalıklarından veya aşırı kilodan dolayı meydana gelmektedir.

Yetişkin bireylerde ayağın alt kısmında olması gereken kavisin yani ayak kemerinin bulunmaması düztabanlık olarak izah edilebilir. Ayak kemerini oluşturan lifler, topuk ve kemikleri birbirine bağlayan tendonlardır. Alt bacaktan ayağa doğru inen birçok lif de ayak kemeri oluşumunu desteklemektedir. Bütün lifler sağlıklı ve düzenli çalıştığında ayak kemerleri kavisli bir şekilde meydana gelir. Sağlıklı çalışma görülmediğinde ise ayak kemeri oluşmaz

Esnek Düztabanlık: Esnek düztabanlıkta ayak boştayken kavis görünür fakat yere basıldığında bu boşluk kaybolur ve ayak düzleşir. Eğer genetiksel bir sorun değilse genellikle 8-10 yaşından sonra kendiliğinden düzelir. Erken yaşlarda kaybolan düztabanlık vakaları doktorun uygulayacağı tedavi yöntemiyle daha kısa bir sürede olumlu sonuçlar verecektir.

Sert Düztabanlık: Düztabanlığın bu türünde ayak yere bastığında da, boştayken de kavis olmaz. Kendi kendine düzelmediğinden tedavisi genellikle cerrahi operasyondur. Ayak kemikleri arasında dengenin bozulmasıyla meydana gelen bu tür eğer tedavi edilmezse ileride kalıcı sorunlar ortaya çıkarır.

Pes planus olarak bilinen düztabanlığın iki temel sebebi bulunmaktadır. Bunlardan biri doğuştan gelen esnek tabanlılık olarak bilinen düztabanlıktır. Bu ciddi bir sağlık sorunu değildir. Doğuştan gelen düztabanlıkta dikkat çeken hastanın ayağının yük kaldırmadığında kavis bulundurmasıdır. Yük kaldıran ayakta ise kavis kaybolur. Bu tür ayak sorunu toplumda yaklaşık %20 oranında görülmektedir. Tedavi gerektirmemektedir.

Diğer düztabanlık ise sert düztabanlık olarak bilinen, tedavi gerektiren bir rahatsızlıktır. Bunun temel nedeni ayak bileği içinde bulunan kemiklerin olması gerekenden farklı bir şekilde eklem yapmasıdır. Bu hastalık cerrahi müdahale gerektirir. Hasar alma, aşırı kilo, iltihaplanma, kırıklar, çıkıklar ve sinir hastalıkları da ayağınızda düztabanlığa neden olabilir.

Uzmanlar her insanın doğduğunda düztaban olduğunu ve ayak kavisinin 5 yaşından sonra belirginleştiğini söylemektedir. Bu yapının tam olarak gelişimi ve güçlenmesi yaklaşık 8-10 yaşına kadar sürmektedir. 5 yaşına kadar ayağın tabanı henüz gelişimini tamamlamamıştır ve kalın bir yağlı doku ile kaplıdır. Bu nedenlerle çocukların 5 yaşına kadar çıplak ayakla yürütülmesi önerilmektedir.

Bunun yanında yeni yürümeye başlayan çocuklara yumuşak deriden yapılmış ayakkabıların giydirilmesi önerilmektedir. Eğer derisi ve yapısı çok sert ayakkabılar giyilirse, çocuğun ayak kasların ve bağlarının gelişimi olumsuz yönde etkilenecektir. Değinmeden geçilmemesi gereken bir diğer önemli konu ise ortopedik ayakkabılarla ilgili… Halk arasında en doğru seçimin ortopedik ayakkabılar olduğu algısı yaygın olsa da bunun yerine anatomik veya fizyolojik denilen ayakkabıların tercih edilmesi önerilmektedir.

Birçok kişide rahatlıkla gözlemlenebilen düztabanlık, sorun yaratmıyorsa tedavi ettirilmez fakat herkes bu kadar şanslı değildir. Ayakta devamlı ağrı, kolay ve çabuk yorulma, ayak tabanının şişmesi, içe basma, kaval kemiği ağrısı, parmaklarda ağrı ve şişme gibi belirtiler varsa doktor tedavisi gerekmektedir. Düztabanlığın bir diğer belirtisi ise devamlı nasırlanan ayaklardır.

Ayakkabılarınızı doğru seçtiyseniz ve ayağınızda nasırlanma varsa bunun sebeplerinden biri de düztabanlı oluşunuz olabilir. Bir de az önce bahsettiğimiz, en kolay gözlemlenen belirtisi vardır. Normal insanlar yere bastığında ayağın orta kısmında yer alan boşluk zeminde iz bırakmaz. Oysa düztabanlık sorunu olan kişiler, zeminde ayağın tamamının izini bırakacaktır. Bu da düztabanlığın en basit ve anlaşılır testlerinden biridir.

Düztabanlığın genel belirtilerini toparlayacak olursak;

• Ayaklarda sık sık meydana gelen ağrı.
• Çok az hareket edilmesine veya yürünmesine rağmen erkenden yorulma hissi.
• Ayağın içe doğru basması.
• Giderek şiddetini artıran bel ağrıları.
• Yürürken dizlerin birbirine çarpması.
• Spor yaparken hareket kabiliyetinin azalması. Bel kısmında kireçlenme.
• Ayak ve kaval kemiğinde ağrı.

Düztabanlıktan korunmanın ilk kuralı doğru ayakkabıyı tercih etmektir. Doğru ayakkabı denildiğinde akla ilk gelen ortopedik ayakkabılar ise yanlış bir inanıştır. Ortopedik ayakkabı ayak sorunu yaşayan kişiler için doktor tarafından tavsiye edilir. Sizler henüz düztaban değilseniz ayağınızın kavis kısmını destekleyecek, kavis dolduran ayakkabıları tercih etmelisiniz. Eğer düztabanlık belirtilerinden herhangi birkaçı dikkatinizi çektiyse önlem almak için ayak egzersizlerini yapmalısınız.

Düztabanlık tedavisine başlayabilmek için her şeyden önce doğru teşhisin yapıldığından emin olunmalıdır. Hastada görülen esneklik temelli mi yoksa tedavi gerektiren sert düztabanlık mı bu bilinmelidir. Daha sonra eğer hasta çocuksa ve ağrı söz konusu değilse yalnızca süreç takip altında tutulur. Ağrı görülen çocuklarda özel taban tedavisi görülür. Ağrıyı hafifletici ilaçlar verilir.

Fizik tedavi ve ortopedik ayakkabı kullanımı, tedavinin en önemli aşamalarıdır. Düztabanlık sorunu olan insanlar, kesinlikle topuklu ayakkabı giymemelidir. Düztabanlıkta cerrahi müdahale yalnızca kemik sorunlarında ortaya çıkar, yani her zaman ameliyat gerekmez. Çocukluk döneminde gereken tedavi yapılmadığında yetişkinlikte cerrahi müdahale gerekecektir

1-Çocukların vücut gelişimine etkileri: Çocuklarda düz tabanlık sorunu çok hızlı veya çok yavaş yürüme ve yanlış yürüme problemlerine sebep olmaktadır. Bununla baş etmek için en doğru çözüm yine ayakkabı değişikliği yaparak, ortopedik ayakkabılar kullanmaktır.

2-Bel rahatsızlıkları: Ayaklar tüm vücudun ağırlığını taşıyan ve vücut dengesini buna göre ayarlayan organlarımızdır. Dolayısıyla ayaklarda yaşanacak düz tabanlık gibi sorunlar, bu dengenin bozulmasına ve taşınan ağırlığın bel ve alt bölgelere yansıyarak kişilerin günlük hayatlarını olumsuz derecede etkileyebilmektedir.

3-Ayak eklemlerinin deforme olması: Düz tabanlık zamanında tedavi edilmezse kişilerin geleceklerinde karşılaşacakları sorunlardan olan ayak eklemleri deformasyonuna yol açacaktır. Böylece ayak kemikleri ve parmakların şekillerinde de bozukluklar ortaya çıkacaktır ve tedavi olunmadığı sürece topuk şeklinin de bozulması kaçınılmazdır.

Düz tabanlık sonucu genellikle ameliyat önerilmez ancak doğuştan gelen,kemik ve kıkırdaklarda dejenerasyon yaratan durumlarda düz tabanlık ameliyatı gereklidir.

Doktorunuzun muayenesi sonrası mr ve röntgen sonuçları incelenerek calcaneal osteotomi, tendon transferi,subtalar-calvaneocuboid, talonavicular eklemlerde artroskopi veya genel artroskopiye ihtiyaç duyulabilir.

Tüm düztabanlık ameliyatları sonrasında 2 veya 3 ay plaster cast mutlaka kullanılmalıdır.Düz tabanlık ameliyatı sonrası tamamen iyileşme 6 ay-1 yıl sürmektedir.

Aşağıdaki aşırı aktif ve sıkılaşmış kaslara yumuşak doku tedavisi ve etkili germe teknikleri uygulanmalıdır.

• Peronealler,
• Biceps Femoris,
• Vastus Lateralis,
• Addüktörler,
• Tensor fascia latae
• Psoas
• Tibialis
• Posterior Gastrocnemius(Calf)

Daha sonra aşağıdaki kasların kuvvetlendirilmesi ve uygun ateşlenmesini sağlamak için aktivasyon egzersizleri uygulanır:

• Gluteus medius
• Tibialis posterior
• Gastrocnemius
• İntrinsik kaslar

Ayak sağlığı, beden sağlığında çok büyük bir önem taşımaktadır. Ayaklar vücudun yükünü taşımaktadır. Organlar arasındaki işlevi ile eylemlerin yerine getirilmesini sağlar. İster iş ister günlük hayatta olsun ayak sağlığının yerinde olması çok önemli bir etmendir. Ayak sağlığını takip etmekte oldukça kolaydır. Ayakta bir rahatsızlık olduğu takdir de ayakta, bacakta, baldırda, belde ağrılara neden olur ya da ayakta nasır, mantar gibi yaralar meydana gelir. Ayak teşhis konusunda oldukça şeffaf yapıda bir organdır.

Pes cavus; yüksek kavis, yüksek taban, çukur ayak olarak çevrilebilen bir terimdir. Ayaktaki kavis yaylanmasına etken olan anatomik bir yapıdır. Kavis yapısını tibialis posterior tendon ile desteklenir. Bu tendonun çalışmıyor olması düztaban ayağa, aşırı çalışması da yüksek kavis yani pes cavus rahatsızlığına neden olmaktadır. Genetik ve nörolojik etki ile ortaya çıkabilmektedir.

Çocukluk döneminde bile kolaylıkla saptanabilecek bu rahatsızlık kendisini gizlememektedir. Çocukluk dönemindeki kişilerde sık sık düşme belirtisi gösterir. Yaylanma gerçekleşemeyeceği için ayak yanlarıyla yalancı bir yaylanma söz konusu olur. Bu durumda ayağın sık sık burkulmasına neden olmaktadır. Ayak yüksek kavis nedeniyle vücut yükünü kaldırırken deformelere gitmektedir. Tam sağlıkla ayağa baskı uygulanamayacağı için bu durumda ayak alternatiflere gitmektedir. Vücut yükünü kaldırabilmek adına ayak parmaklarında özellikle de 1. Ve 5. Parmağında nasır oluşumu söz konusudur. Ayağın yan kısımları tüm yükü kaldıracağı için dış yan bacak ağrısı ve buna bağlı bel ağrısı gibi belirtiler ortaya çıkacaktır. Zamanla ayak görüntüsü gittikçe çukur olacağı için görselden de bir takım sorunlar olduğu anlaşılacaktır. Normal bir ayakta çukurun en yüksek yeri 1,5 santimetre olmaktadır. Ayrıca çukur ayağa sahip kişiler ayakkabılarında iç kavisse ihtiyaç duymamaktadırlar.

Pes cavus, düşük ihtimale dayalı genetik bir bozukluk olabilmektedir. Ayrıca ayak yapısında git gide bozulma ile de yüksek taban rahatsızlığı oluşabilmektedir. Nedenlerin en yüksek ihtimali nörolojik bozukluklardır. Nörolojik olarak incelenmesinin nedeni ayak ve parmak yapısında bulunan sinirlerin yapısal bozukluklarıdır. Bu rahatsızlığa sıkça neden olan; serebral palsi, poliomiyelitis, Charcot-Marie-Tooth, muskuler distrofiler hastalıklarıdır. Bu nedenle yüksek kavis ile karşılaşılması durumunda detaylı bir tanı teşhisine gidilmesi gerekmektedir.

Pes cavus rahatsızlığında da her rahatsızlık gibi erken teşhis önemli bir rol oynamaktadır. Bu rahatsızlıkta gözle görülebilir ve vücut sağlığında fark edilir ağrılar sonrasında uzman kontrolü gerekmektedir. Rahatsızlığın başlarında egzersizlere başvurulabilmektedir. Bu egzersizler germe hareketlerini kapsamaktadır. Ancak egzersiz tedavisi açısından ayağın esnekliği, yumuşaklığı önemli bir faktör olmaktadır. Egzersize gidilmesi ve fizik tedavi uygulanabilmesi için ayak yapısının incelenmesi gerekmektedir. Takviyeli silikon tabanlık ortezi, geniş ve yumuşak özel ayakkabı gibi tedaviler denenebilmektedir. Pes Cavus rahatsızlığının ilerleyen aşamasında ise cerrahi müdahaleye gidilmektedir. Bu aşamada tendon transferi yapılabilmektedir. Ayrıca yumuşak doku ve kemik operasyonları da gerekebilmektedir. Ayak sağlığı ve vücut bütünlüğü açısından önem arz eden bu bölge, günlük yaşam fonksiyonlarının normal bir şekilde seyir etmesini sağlamaktadır. Pes Cavus erken tanı ve teşhis her zaman için çok önemlidir.